ظـهـیرالـدیـن مـحـمـد بـابـر

خـاقـان شـاعـر و سیـاسـتـمـدار خـردمـنـد   

تاریخ تماشاگۀ ارباب عِبَر دور

هر صفحه سی آیینۀ احوال بشر دور

علیشیر نوایی

 دانشمند بزرگ و عارف اوزبیک امیرعلی شیر نوایی توصیه مینماید که " تاریخ گذشتۀ هر کشوری عبرت آموز است. از تاریخ پند باید گرفت".

ولی با کمال تأسف باید گفت، آنهائیکه لازم است از تاریخ پند بگیرند و عبرت آموزند، تاریخ نمی خوانند. قدرتمندان غالبا تاریخ نمی خوانند. مردم هم تاریخ  میسازند و هم میخوانند و هم میدانند.

  تاریخ کارنامه های کریه ترین چهره ها و محبوب ترین شخصیت ها را زنده نگهمیدارد تا به مردم  بیداری و به آیندگان آگاهی بخشد. تاریخ تورک ها در سیاست اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور ما افغانستان و نیم قارۀ هند   و سایر کشور های آسیای مرکزی وآسیای میانه نقطۀ عطف بزرگی بود که بسیاری از شکوفائی های علمی فرهنگی، ادبی، عرفانی، عدالت و مساوات و عمران معموره ها و شهر ها و پیدایش راه های اتصالات بین المللی وامتداد تجارت بشکل جهانی، ریشه از آن زمان دارد. تحقیق و مطالعه کارروائی ها و عملکردهای دولت های تورکی مخصوصا درساحات تاریخی و اجتماعی ارزش پند آموزی و حکمت اندوزی فراوان دارد. بنا بران دولتمردان و مردم کشور ها باید انهارا بخوانند و پند بگیرند.

تجارب تاریخی و اجتماعی آن زمان بما نشان می دهد که روابط هیأت های حاکمه با فرا دستان و مناسبات اجتماعی شان با فرودستان چگونه بوده  و مبارزات آنها  برای بهروزی چگونه صورت می گرفته است. از شیوه و نظام حکومتداری آنها میتوان درک کرد که اخذ مالیات های گوناگون بدون هیچ فرق و امتیاز و تبعیض در بین اتباع هندو و مسلمان و نیز از سایر  کشور های تحت اداره شان به چه نوع عملی میشده است. همچنان  به مسایل فرهنگی چقدر توجه فوق العاده مبذول می شده و به مسائل مدنی واجتماعی از قبیل حقوق زنان، ازدواج ها و آئین های مربوط به اقوام مختلف چگونه برخورد عملی و عادلانه صورت میگرفته است.  تصویر درست و واقع بینانۀ حیات شخصیت های بزرگی چون سلطان حسین بایقرا، امیرعلی شیرنوایی، ظهیرالدین محمد بابر، همایون، شاه جهان  و کار نامه های شان، ابزار و وسایلی هستند که با توسل به ان می توان  به ارباب قدرت و مردم پند داد و عبرت آموخت. جانبداری ما از اعمال نیک و انسانی مردان با شخصیت و کارنامه های  پسندیدۀ آنان و مقایسۀ آن با اعمال ستمگران، کج اندیشان ، نادرستان بصورت کلی بما معیارهای درست قضاوت را میدهد تا میان حق و باطل بتوانیم مرز دقیق بکشیم.

سلام دوست های عزیز این هم سایت جدید من مخصوص افغان های عزیزم  میباش.

با کلیک نمودن روی تصویر وارد سایت جدید  ما شود.

زهی‌ «توركی‌» كه‌ میر هفت‌ خیل‌ است‌ زماهی‌ تا به‌ ماه‌ او را طفیل‌ است‌
به‌ «توركان‌ قلم‌» بی‌نسخ‌ تاراج‌ یكی‌ میمش‌ كمر بخشد یكی‌ تاج‌
«نظامی‌ گنجوی‌»

(در تعریف‌ پیغمبر اسلام‌ (ص‌))

بزرگان‌ هنر و ادبیات‌ زندگی‌ و آثار نظامی‌ گنجوی‌ رااز زوایای‌ مختلف‌ و گوناگون‌ مورد بحث‌ و بررسی‌ قرارداده‌ و هر یك‌ به‌ فراخور حال‌ به‌ رابطه‌ استاد گنجه‌ باموضوعاتی‌ از قبیل‌ نظامی‌ و ادیان‌ و مذاهب‌، نظامی‌ وپیغمبران‌، نظامی‌ و موسیقی‌، رقص‌، نقاشی‌، نظامی‌ واساطیر و غیر پرداخته‌ و در بعضی‌ موارد توانسته‌ اند به‌خوبی‌ حق‌ مطلب‌ را اداء نمایند ولی‌ متاسفانه‌ به‌ علت‌زیادی‌ مشغله‌ های‌ وقت‌ گیر، فرصت‌ پرداختن‌ به‌ رابطه‌نظامی‌ با تركان‌ را پیدا نكرده‌ اند لذا صاحب‌ این‌ قلم‌ضمن‌ عرض‌ معذرت‌ از باب‌ همین‌ جسارت‌ با بی‌بضاعتی‌علمی‌ خود به‌ طرح‌ این‌ مقوله‌ پرداخته‌ و امیدوار است‌ كه‌این‌ مقاله‌ بعنوان‌ «طرح‌ و پیشنهاد» در نظر استادان‌عزیزی‌ تلقی‌ گردد كه‌ عمری‌ را در معرفی‌ و شناسایی‌ این‌شاعر بزرگ‌ گذارنیده‌ اند و حالا در مقابل‌ انبوه‌مشكلات‌ روزمره‌ فرصت‌ پرداختن‌ به‌ این‌ مهم‌ را پیدانكرده‌ اند.

باشد كه‌ این‌ در خواست‌ مورد اجابت‌ پیش‌ كسوتان‌قرار گرفته‌ و با مقالات‌ خود راقم‌ این‌ سطور را نیز اگرقصوری‌ داشت‌ آگاه‌ فرمایند.

در این‌ مقاله‌ بیشتر به‌ نقش‌ تركان‌ در نهاد خانوادگی‌نظامی‌ و چند پرسناژ خمسه‌ پرداخته‌ خواهد شد.

کارگران در حال حمل کیسه های سنگین حاوی سنگ و گل از داخل معدن طلاي "سراپلادا" به بیرون

این معدن ملقب به "گودال جهنم" واقع در در مرکز کشور برزیل و در ۴۳۰ کیلومتری مصب رود آمازون است.

در سال 1986 "سباستيانو سالگادو " عكاس برزيلي مجموعه عکسی از رنج و کار طاقت فرسای این معدن نشر داد که تبدیل به یکی از مشهورترین آلبوم های عکاسی مستند در جهان شد.

در اين معدن كه بعدها به "گودال جهنم" شهرت يافت بيش از یکصد هزار كارگر در شرايط سخت و دشوار مانند بردگان از سراشیبی های خطرناک و پله هایی با ارتفاع ۳ تا ۴ متر که نتیجه ی کنده کاری های قبلی معدن است پایین می رفتند تا کیسه هایی حاوی سنگ و گل را بر روی شانه یا سر خود از نردبانهای بلند چند ۱۰ متری بدون هیچ نرده و حفاظی بالا بیاورند.

  ابونصرمحمد فرزند طرخان بن اوزلغ فارابي تورکی (874 – 950)  حکيم و فيلسوف مشهور  تورک درشهر فاراب ، که همان اترار امروز باشد از بلاد تورکستان متولد شد، صاحب تصنيفات در منطق و موسيقي مي‌باشد. دانشمندان گفته‌اند که او از بزرگترين فيلسوفهاي مسلمان است و در ميان آنان کسي به پايه و رتبه‌ي او در فنون نرسيده است. شيخ الرئيس ابوعلي سينا به کتابهاي او استدلال نموده و از کلمات و گفتار او در تصانيف خود استفاده نموده و بهره‌مند شده است.
فارابي پيش از آن که خود را وقف تحصيل فلسفه کند در فاراب به کار قضاوت مي پرداخت. او در همان زادگاه خود به کسب دانش پرداخت ودر فراگرفتن زبانهاي ديگر قدرت عجيبي داشت.

ابن خلکان گويد: «فارابي در مقابل سيف‌الدوله صريحاً گفت که هفتاد زبان ميداند .» درست است که اين روايت ابن خلکان در خور ترديد است ولي آنچه که در آن ترديدي نداريم اين است که ابو نصر به زبان تورکي ،عربی و دری  به خوبي آگاه بود و اين از تأليفات او به خصوص «کتاب الموسيقي الکبير» به وضوح پديدار است.
او به قصد بغداد از ديار خود پاي بيرون نهاد. بغداد در آن ايام مرکز علم و معرفت بود. مشخص نيست که چه وقت اين سفر را آغاز کرد ولي گويا سن او از چهل گذشته بود زيرا وقتي به پايتخت خلافت رسيد نزد ابوبشر متّي «متوفي به سال 328 هجري939 ميلادي » به تحصيل پرداخت و مشهور آن است که ابوبشر با آن که مردي سالخورده بود فقط ده سال از شاگرد خود بزرگتر بود . فارابي در بغداد صرفاً به تحصيل منطق پرداخت و بعد از آن، همه‌ي وقت خود را وقف فلسفه کرد و سي سال از عمر خود را در تأليف و شرح و تعليم آن پرداخت. از ميان شاگردان او ، فيلسوف مشهور نصراني ، يحيي بن عدي سرآمد همگان شد.
او در سال 330هجري/941 ميلادي به دمشق رفت و به سيف الدوله حمداني حاکم حلب پيوست و در زمره‌ي دربار او در آمد و در حمله‌ي سيف الدوله به حلب همراه او بود و در همين سفر، وفات او به سال 338 هجري /950 ميلادي در سن هشتاد سالگي در دمشق اتفاق افتاد.

نورمحمد عندلیب از نمایندگان شاخص و برجسته ادبیات کلاسیک ترکمن به شمار می رود. وی ضمن مطالعه تاریخ، زبان و ادبیات ملل شرق آفریننده و روایتگر توانای منظومه «لیلی و مجنون» است. آثار ارزشمند شاعر برای مطالعه ی تاریخ، زبان و ادبیات ترکمن در قرن 18 میراثی گرانبهاست.
نورمحمد عندلیب به تخمین در سال 1710 میلادی در منطقه «غارا مازی» از توابع شهر ییلانی ترکمنستان به دنیا آمده و در سال 1770 از دنیا رفته است. عندلیب شاعری کلاسیک و مترجمی بغایت توانا است. وی ضمن استفاده از زبان های عربی و فارسی و بعضی اشعار خود را به زبان فارسی سروده و برخی از آثار را نیز از زبان عربی به ترکمنی ترجمه کرده است.

عندلیب در شعر «جیقر» با بن مایه های عشقی و در منظومه ی «لیلی- مجنون» از شرایط زندگی ترکمن ها در قرن 18 سخن گفته است. وی از پیشگامان مترقی و تبلور محافل آگاه آن دوره است. در داستان «لیلی و مجنون» با آفرینش های خلقی و سرشار از فولکور مواجه هستیم که نشانگر مطالعه عمیق ادبیات شفاهی است.

از تاریخ دقیق وفات ایشان اطلاعی در دست نیست ولی اوایل دهه ی هفتاد قرن 18 را تخمینا سال وفات او دانسته اند.

بیوگرافی شاعر در مدخل داستان «یوسف – زلیخا» نمود یافته و در آن، برخورد های حاکمان استثمارگر برای تصاحب تاج و تخت و روابط و مناسابت طبقاتی روایت می شود. در منظومه ی حماسی «اوغوزنامه» افکار شاعر «دولت محمد آزادی» در بیان ظلم و ستم شاهان ادامه یافته است. در ادبیات کلاسیک ترکمن، عندلیب به عنوان مترجمی توانا شناخته شده و آثار مکتوب شاعر «نسیمی» را از زبان عربی به ترکمنی ترجمه کرده است. عندلیب در شعر «جیقر» به مسئله ضروری دوره خود پرداخته است. «جیقر» ابزار آلاتی کشاورزی است و در آبیاری اراضی از آن استفاده شده است.

فصل دهم

زابلستان

گفتم که (جهانگیر) مأمور سیورسات بود و پیوسته جلو میرفت تا آذوقه قشون و علیق اسبها را فراهم کند. پسرم جهانگیر همیشه با دوسه نفر از اهالی محل حرکت میکرد که راهنمای او باشند و بگویند که در کجا آذوقه و علیق یافت میشود. بین من و جهانگیر رابطه دائمی برقرار بود و پیک های او بمن میرسیدند و پیک های من نزد او میرفتند. ولی بعد ازینکه طوفان ریگ آرام گرفت و هوا روشن شد خبری از جهانگیر دریافت نکردم. من یک شبانه روز برای دریافت خبر از جهانگیر توقف نمودم ولی باز پیکی از جانب او نرسید. جهانگیر با هزار سوار برای تهیه سیورسات جلو رفته بود ولی من میدانستم که سوارانش پراگنده هستند و به قراء و قصبات رفته اند و کسی مامور سیورسات است نمیتواند سواران خود را در یک نقطه گرد بیاورد. توقف خود من در صحرا اشکال داشت برای اینکه آذوقه و علیق ما تمام میشد و میباید راه بیفتم. من از راهنمایانی که با خود آورده بودم پرسیدم چه باید کرد. آنها گفتند که پسر تو و سوارانش باحتمال زیاد در صحرا بر اثر طوفان ریگ گم شده اند زیرا وقتی  طوفان ریگ وزیدن میگیرد جاده های صحرا را مستور از ریگ میکند و مسافر دیگر آن جاده ها را نمی بیند و در صحرا گم میشود و چاره ای نیست جز اینکه عده ای را مأمور کنی که پسرت و سواران او را در صحرا جستجو نمایند  و شکر کن که فصل پائیز است و هوا خنک است ورنه پسرت و همراهان او در صحرا از تشنگی و حرارت آفتاب تلف میشدند.

فصل نهم

عزیمت به جنوب خراسان

من میدانستم که نیرومند ترین حریف من در خراسان (علی سیف الدین) امیر سبزوار بود که بقتل رسید و بعد از وی در خاک خراسان کسی وجود نداشت که آن اندازه قدرت داشته باشد معهذا در جنوب خراسان چند امیر بود که هرکدام یک قشون داشتند و من میخواستم آنها را نیز مطیع خود کنم. من میدانستم که خبر قتل عام سکنه سبزوار و ویران شدن آنشهر باطلاع تمام شهر های خراسان رسیده و امرای آن سرزمین حساب کار خود را کرده اند معهذا بهتر این بود که از جنوب خراسان اطلاع حاصل کنم. من عزیمت خود را به جنوب خراسان به تاخیر انداختم که تا (شیخ عمر) پسر من (که گفتم جهانگیر را بسوی او فرستاده بودم) بیاید. وقتی شیخ عمر باتفاق جهانگیر آمد معلوم شد که نیمی از سربازان او بر اثر جنگ با ترکمانان بقتل رسیده اند.

(شیخ عمر) میگفت از روزی که وارد دشت ترکمانان شد تا روزی که از آن دشت خارج گردید روز و شب مشغول جنگ بود و هر شب ترکمانان که اسبهای تیز تک داشتند شبیخون میزدند و حمله میکردند. و بهمین علت عده ای کثیری از سربازان وی بقتل رسیدند. (شیخ عمر) میگفت اگر تو بخواهی دارای قدرت شوی باید ترکمانها را مطیع نمائی و من باو گفتم که ترکمانها را نیز مطیع خواهم کرد.

شیخ عمر گفت ترکمانها با سکنه شهر های نیشابور و سبزوار و بلاد دیگر فرق دارند. آنها شهر نشین نیستند که بتوان بسهولت آنها را از بین برد و همینکه احساس خطر کردند کوچ میکنند و به منطقه دیگر میروند و همه دارای اسبهای راهوار هستند و میتوانند در یک شبانه روز بیست فرسنگ راه بپیمایند. گفتم ای فرزند ما در راهپیمائی برتر از ترکمانان هستیم زیرا آنها با عشیره و زن و اطفال حرکت میکنند ولی ما زن و فرزند با خود نیاورده ایم که دچار اشکال شویم.

شیخ عمر میل داشت که مرا بسوی دشت وسیع ترکمانان ببرد ولی من باو گفتم که بعد از مراجعت از جنوب خراسان ممکنست به ترکمانان حمله ور شویم .

من شیخ عمر را در شمال خراسان گذاشتم و خود با سی هزار نفر آهنگ جنوب آن سرزمین را کردم. بین سبزوار و جنوب خراسان جاده ایست که مستقیم منتهی به قائن میشود ولی آن جاده از وسط کویر میگذرد و کم آب است و قسمتی از جاده منطقه ایست که میگویند بزرگترین منطقه پرورش افعی میباشد و در آنجا آنقدر افعی هست که شاید در سراسر دنیا آن اندازه افعی وجود ندارد. در کنار آن منطقه یک منطقه کوهستانی قرار گرفته که مرکز پرورش مار های کبچه است ( این مار را در کتاب جانور شناسی مار کبرا خوانده اند ـ مترجم) و میگویند که بین مار های کبچه و افعی جنگهای خطرناک در میگیرد.

فصل هشتم

دومین سفر من به خراسان و جنگ سبزوار

قشون من که در خراسان بود بعد از من وارد ماوراءالنهر گردید و من آن سال را صرف کار های آبادانی و تمشیت قشون کردم و قسمتی از اوقاتم نیز صرف مباحثه با علمای شیعه شد. پسرم جهانگیر که بازمانده قشون مرا از خراسان به ماوراءالنهر آورد چهار تن از علمای شیعه را وارد ماوراءالنهر کرد. علمای شیعه در سمرقند مهمان من بودند و من دستور دادم که با آنها به احترام رفتار کنند چون روش من اینست که علما و شعرا و صنعتگران را پیوسته محترم میشمارم. روز ها علمای شیعه را به کاخ خود احضار میکردم و قبل از صرف طعام و بعد از صرف آن با آنها مباحثه مینمودم.

من در اولین روز مباحثه متوجه شدم که دلایل علمای شیعه برای ثبوت برتری مذهب آنها بر مذهب ما متکی بر منقول میباشد نه معقول( توضیح: خوانندگان محترم باید توجه فرمایند که در اینجا از قول تیمور سخن گفته میشود و معلوم است که مردی چون او نمیتوانسته نسبت به مذهب شیعه نیک بین باشد و این نظر مربوط به من نیست ـ مترجم).

وقتی از آنها میپرسیدم دلیل عقلی شما برای برتری مذهب شیعه چیست متوسل به روایت میشدند. من بعد از دوماه بهریک از علمای شیعه مبلغی پول و یک اسب دادم تا اینکه به وطن خود برگردند. بی مناسبت نیست که بگویم مراکز مذهب شیعه عبارت است از خراسان و ری و صفحات واقع در دو طرف دریای آبسکون(دریای مازندران ـ مترجم) و در جاهای دیگر شیعه نیست مگر بتفریق.

فصل هفتم

بسوی مسقط الرأس فردوسی و جنگ نیشابور

چنین گفت کای جوشن کارزار

بر آسودی از چنگ یک روزگار

کنون کار پیش آمدت سخت باش

بهر کار پیرامن بخت باش

شعار فردوسی در گوشم طنین میانداخت و نمیتوانستم آرام بگیرم، هفت سال خورده و خوابیده بودم و شمشیر و جوشن را کنار گذاشتم ولی موقع آن رسید که جوشن بپوشم و مغفر بسر بگذارم و شمشیر بدست بگیرم و بسوی سرزمینی بروم که آنجا فردوسی سیصد و پنجاه سال قبل از من این اشعار را سروده بود که برای رسیدن به آرزوهای خود گام بردارم و جهان را مسخر نمایم و تسخیر جهان را از خراسان شروع کنم.

شنیده بودم که خاک خراسان عطرآمیز است و هر خراسانی شاعری است بزرگ با دانشمندی عالیمقام من فکر میکردم همانطور که خاک سمرقند بهترین و شیرین ترین خربوزه جهان را پرورش میدهد و محال است که هیچ کشور بتواند خربوزه ای بهتر از خربوزه ای سمر قند بوجود بیاورد. خاک خراسان هم علم و ادب پرور میباشد ولی آن مردان شاعر و دانشمند جزو دلاوران حهان هستند و یکی از آنها فردوسی بود که کتابی را برای پرورش دلاوران نوشته است.

میخواستم بروم وبا مردان خراسان پنجه در پنجه بیفگنم و بدانم آیا مهارت من در شمشیر زدن بیشتر است یا آنها. من اردوگاه خود را مبدل به یک میدان جنگ نمودم و هر روز از بامداد تا شام من و صاحب منصبان و سربازانم در اردوگاه تمرین های جنگی میکردیم تا اینکه سستی از تن ما در شود و برای پیکار های آینده آماده باشیم و در حالیکه از بام تا شام شمشیر میزدم و اسب میتاختم و گرز فرود میآوردم و تیر میانداختم و زوبین پرتاب مینمودم و کشتی میگرفتم، متوجه شدم که چهل سال از عمرم میگذرد و بطوریکه میگویند چهل سالگی سن بلوغ جسمی و عقلی مرد است بهمین جهت موسی در سن چهل سالگی در کوه طور مبعوث به رسالت شد و پیغمبر ما در سن چهل سالگی در غار (حرا) در مکه مبعوث به پیغمبری گردید.

فصل ششم

جنگ تاشکند

من اگر بخواهم وقایع زندگی خود را روز بروز بنویسم، این رشته سری دراز خواهد داشت و ممکن است که عمر من به نهایت برسد و این شرح حال تمام نشود بنابرین یک قسمت از حوادث زندگی خود را خلاصه میکنم تا اینکه بتوانم زود تر به وقایع بزرگ که بیشتر در خور ذکر است برسم. من از سال هفتصد و شصت هجری تا سال هفتصد و هفتاد (مطابق با سیزده شصت و نه میلادی ـ مارسل بریون) بدون انقطاع مشغول جنگ بودم.

درآن مدت یازده سال توانستم سراسر خوارزم و ماوراءالنهر را به تصرف درآوردم و قلمرو حکومت من از یک طرف محدود شد به دشتهای سرد سیر وحشیان(یعنی سیبریه ـ مترجم) و از طرف دیگر به دشتهای آبسکون (یعنی دریای مازندران ـ مترجم).

یکی از جنگهای بزرگ من در آن سنوات جنگ (تاشکند) بود که در آن جنگ پای چپ من مجروح گردید و از آن موقع تا کنون از پای چپ میلنگم. من( تاشکند) را جزو قلمرو حکومت خود کردم و حکومت آنجا را به (الجا تیو محمد قولوق) واگذار نموده بودم و تصور نمیکردم که مجبور باشم دوباره آن شهر را تصرف کنم. لیکن (الجاتیو ـ محمد قولوق) بعد از دو سال که حاکم تاشکند بود ثروتی بهم زد و قشونی گرد آورد و یاغی شد و مرا وادار نمود که به تاشکند قشون بکشم.

من در ماه شوال( هفتصد و شصت و هشت) هجری با هفتاد هزار سرباز سوار شهر(تاشکند) را که دارای حصار بود محاصره کردم و بسکنه شهر اخطار نمودم که علیه(الجاتیو ـ محمد قولوق) شورش کنند و او را بقتل برسانند ولی از طرف سکنه شهر اقدامی برای شورش علیه حاکم نشد من بعد ازینکه مطمئن شدم شهر تاشکند بوسیلۀ دهلیز زیرزمینی راه به خارج ندارد به سربازان خود دستور دادم که دو نقب حفر کنند که یکی از طرف شمال و دیگری از طرف جنوب منتهی به حصار شهر شود. من میدانستم هنگامی که ما مشغول حفر نقب هستیم و بخصوص در موقع شب مردان(الجاتیو ـ محمد قولوق) صدای کلنک و بیل نقبزنها را میشنوند و می فهمند که ما مشغول حفر نقب میباشیم و هرکس که گوش خود را در موقع شب بزمین بچسباند می تواند صدای کلنک زدن حفاران را بشنود. (الجاتیو ـ محمد قولوق) عده ای را مأمور کرده بود که تا نقبزنهای ما سر از شهر بدر آورند آنها را بقتل برسانند و نقب را ویران و کور کنند.

فصل پنجم

چگونه شهر بخارا را بتصرف درآوردم

برای تعلیم جوانانی که استخدام میکردم، روشی را پیش گرفتم که خود من با آن روش، تعلیم یافته بودم. من میدانستم که خداوند در وجود ما چند استعداد آفریده از جمله استعداد کسب علم و استعداد تحصیل زور و استفاده از اسلحۀ جنگی. هر مرد نادان و ناتوان میتواند دانا و توانا شود اما تنبلی نمیگذارد که وی خود را دانا و توانا نماید یا مربی و مرشدی وجود ندارد که وی را ارشاد کند. راه دانا شدن تحصیل علم است و راه توانا شدن بکار انداختن بدن جهت تحصیل زور. از روز اول که من جوان ها را برای سربازی استخدام کردم، دقت نمودم که آنها از قوانین شرع و عرف پیروی نمایند.

پیروی از قوانین شرع و عرف برایم بسیار اهمیت داشت و امروز هم که در آستانۀ هفتاد سالگی هستم اهمیت دارد. من می فهمیدم مردی که در همه عمر سوار بر اسب از یک طرف اقلیم وسیع خود بسوی دیگر میرود و نمیتواند در یک نقطه بماند باید اطمینان داشته باشد که قسمت های کشور وسیع وی، از او اطاعت میکنند و این میسر نمیشود مگر اینکه قانون شرع و عرف در همه جاه بموقع اجرا گذاشته میشود. من میدانستم وقتی قانون در دور ترین نقاط کشور وسیعم بموقع اجرا گذاشته میشود، مثل این است که خود در آنجا حضور دارم. از روزی که بقدرت رسیدم تا امروز که مشغول نوشتن شرح حال خود هستم هر کار کردم مستند به قانون بود. جد من چنگیز در کارها فقط متکی بزور و خشونت میشد، ولی من در همه کار قوانین شرع و عرف را در نظر میگرفتم تا اینکه همه مردم بدانند تصمیمی که من گرفته ام از لحاظ شرعی و عرفی ضروری است و باید از جان و دل آن ها را بپذیرند.

سربازان خود را هم طوری تربیت کردم که مطیع قانون باشند و بدانند که اگر تخلف نمایند مجازات خواهند شد.

من روزی دو بار به سربازان خود غذا میدادم یکی در موقع چاشت و دیگری در آغاز شب، هر روز بعد از ادای نماز صبح انها را وادار میکردم که فنون جنگی را فرا بگیرند و با ورزش خود را نیرومند کنند. من میدانستم که حضور من در صحرا، هنگام تعلیم و تمرین خیلی در سربازان اثر میکند و آنها وقتی می بینند که مقابل چشم من مشغول تمرین هستند بهتر کار خواهند کرد. تعلیم و تمرین تا یک سوم روز ادامه مییافت و آنوقت به سربازان استراحت میدادم تا اینکه چاشت صرف کنند، بعد از صرف چاشت تا موقع نماز ظهر سربازها آزاد بودند و میتوانستند بکار های خصوصی خود برسند. بعد از نماز ظهر باز تعلیم و تمرین شروع میشد و تا موقع غروب آفتاب ادامه می یافت. در روز های گرم تابستان تعلیم و تمرین را از عصر شروع میکردند تا اینکه گرما مانع از ادامۀ کار نشود.

فصل چهارم

مرگ امیر یاخماق و نزاع با (ارسلان)

در سال(۷۵۶) هجری ( مطابق با ۱۳۵۵ میلادی ) من به بیست سالگی رسیدم و خود را طوری نیرومند میدیدم که میتوانستم با مردان سی ساله و چهل ساله کشتی بگیرم و آنها را بزمین بزنم. پنجه های من چنان قوی بود که کسی نمیتوانست با من پنجه بیندازد و تمام صاحب منصبان و سربازان (امیر یاخماق) از من میترسیدند و آنطور که از من اطاعت مینمودند از خود امیر اطاعت نمیکردند. در تمام ایام هفته من سربازان را وادار به تمرین جنگی میکردم ولی روزهای جمعه بآنها مرخصی میدادم تا بمسجد بروند و در نماز جماعت شرکت کنند.

گفتم که (امیریاخماق) برادرزادۀ داشت که امیر از وی میترسید و بیمناک بود که مبادا وی را بقتل برساند.

من در بدو ورود بخدمت (امیریاخماق) نمیتوانستم بفهمم که بیم امیر از او برای چیست؟ تا اینکه مطلع شدم که (امیریاخماق) بعد از مرگ برادرش اموال او را ضبط کرده و برای برادرزاده اش چیزی باقی نگذاشته و بهمین جهت آن برادرزاده موسوم به(ارسلان) کینۀ عمو را بر دل گرفته است. بعد ازینکه من در دستگاه (امیریاخماق) دارای نفوذ شدم و قشون او را مرتب کردم و نشان دادم که دارای لیاقت هستم (ارسلان) نسبت بمن حسد میورزید و شنیده بودم بعموی خود میگفت که مرا از خدمت خویش طرد کند زیرا اگر بیشتر دارای قدرت و نفوذ شوم ممکن است قشون او را ضبط نمایم و اختصاص بخود بدهم.

(امیریاخماق) که عملا مبتلا به مرض استسقاء ( مرض قند) بود، درماه ربیع الاول سال هفتصد و پنجاه و شش هجری زندگی را بدرود گفت و هنوز جسد(امیریاخماق) را بخاک نسپرده بودند که (ارسلان) که وارث(امیریاخماق) بشمار میآمد در حضور صاحب منصبان و سربازان بمن گفت ای (تیمور ترقائی) از امروز من تورا از خدمت طرد میکنم و تو دیگر در قشون من سمتی نداری.

فصل سوم

ورود به خدمت امیریاخماق

در آنموقع در سمرقند امیری بود موسوم به (امیریاخماق) که درآن تاریخ هفتاد سال از عمرش میگذشت و دو پسر جوانش کشته شده بودند و جانشینی غیر از یک برادرزاده نداشت و میترسید که برادرزاده اش او را بقتل برساند.

(امیریاخماق) پدرم را میشناخت و من برایش پیغام فرستادم که اگر میل دارد مرا بخدمت خود بپذیرد. (امیریاخماق) موافقت کرد که من نزد او بروم، وقتی مرا دید حیرت نمود و گفت: من تصور نمیکردم که (ترقائی) دارای چنین پسر جوان و رشید باشد. آنگاه از من پرسید(تیمور) تو چه کار میتوانی بکنی؟

گفتم: من در قلم زدن و شمشیر زدن مهارت دارم و میتوانم هم، دیوان تو را اداره کنم و هم قشون تو را. (امیریاخماق) قدری مرا نگریست و بعد گفت: تو برای اداره کردن دیوان جوان هستی ولی میتوانم قشون خود را به تو واگذار کنم که اداره نمائی.

من در سمرقند شروع بکار کردم وعهده دار ادارۀ قشون امیر(یاخماق) شدم و درآنموقع نوزده سال داشتم. فرمانده قشون امیر(یاخماق) مردی باسم (قولرکمال) و خیلی فربه بود و تصور میکنم که پنجاه سال از عمرش میگذشت و وقتی شنید که (امیریاخماق) مرا مأمور ادارۀ قشون کرده، قدری مرا نگریست و سپس خندید و خطاب به سربازان خود گفت که (امیریاخماق) برای ما یک پسر مزلف فرستاده تا اینکه با او خوش بگذرانیم.

من شمشیر خود را از غلاف کشیدم و بانگ زدم اکنون بتو ثابت میکنم که من یک پسر مزلف نیستم و سزای دشنام دهنده را در کنارش بگذارم.

آآنگاه به (قولرکمال) حمله ور شدم و او که متوجه گردید که جانش در خطر است شمشیر از غلاف کشید. حرکات آن مرد آنقدر کند بود که من دانستم شکار من است و شمشیر را از طرف چپ بطرف گردنش انداختم و دم تیغ من گردن او را برید و حلقوم و شاهرگش را قطع کرد و باستخوان رسید و متوقف گردید.

فصل دوم

آغاز جوانی و فراگرفتن فنون جنگی

وقتی به سن شانزده سالگی رسیدم، هیچیک از همسالانم نمیتوانست با من مبارزه کنند و تیر هیچیک از آنها به تیر من نمیرسید. وقتی کمان را بطرف بالا میگرفتم و تیر را رها میکردم، تیر از نظر ناپدید میشد و بعد از مدتی به زمین مراجعت میکرد. بر خلاف بعضی از زورمندان که سنگین هستند، من بسیار چالاک بودم و یکی از تفریحات من این بود که سه اسب را کنار یکدیگر بتاخت وامیداشتم و در حال تاخت از پشت یک اسب به دیگر منتقل میشدم و از اسب اول برمیگشتم. اسبهای ما تا وقتی که در ایلخی بود احتیاج به نعل نداشت، ولی وقتی آنهارا از ایلخی به شهر منتقل میکردیم تا برای سواری یا بارکشی مورد استفاده قرار دهیم احتیاج به نعل داشتند و خود من بدون کمک دیگران نعل بر سم اسبها می بستم یعنی با یک دست سم اسب را میگرفتم و با دست دیگر نعل روی سم میگذاشتم و میخ میکوبیدم و اگر از سواران آزموده بپرسید می فهمید که این کاریست مشکل و کسی از عهدۀ آن بر نمی آید. دیگر از تفریحات من این بود که در موقع تاخت اسب، از زین فرود می آمدم و در طرف چپ و یا راست تنه مرکب قرار میگرفتم و بعد ها، روش مزبور خیلی بمن کمک کرد و در میدان جنگ، مرا از آسیب تیر های خصم حفظ نمود و گرچه اسبهای من کشته میشدند ولی خودم زنده میماندم. من نه فقط در سواری مهارت پیدا کردم بلکه در فن شنا نیز استاد شدم. رود خانه ای جیحون که از ماوراءالنهر عبور میکند و بسوی شمال میرود هرسال در بهار طغیان مینماید و عبور از رودخانه با شناوری مشکل و خطرناک میشود. ولی من موقعی که رودخانه ای جیحون طغیان میکرد با شنا از آن رودخانه عبور مینمودم و خود را به ساحل مقابل میرساندم بدینترتیب که بعد از ورود به رودخانه، خود را مطیع جریان آب میکردم و آب مرا میبرد و به هر نسبت که پایین میرفتم زیادتر خود را به ساحل مقابل نزدیک مینمودم تا اینکه به خشکی میرسیدم.

فصل اول

دوره ای کودکی و تحصیل نزد شیخ شمس الدین

نام پدرم ( ترقائی ) بود و جزو ملاکین کم بضاعت شهر( کش ) بشمار میآمد ولی بین مردم آنشهر احترام داشت.

قبل ازینکه من متولد شوم پدرم خواب دید که مردی نیکو منظر، مثل فرشته، مقابلش نمایان شد و شمشیری بدست پدرم داد.

پدرم شمشیر را از آن مرد گرفت و از چهار سمت به حرکت درآورد و بعد ازخواب بیدار شد، ظهر روز بعد، پدرم برای ادای نماز به مسجد رفت و مثل روزهای دیگر، به ( شیخ زیدالدین ) امام مسجد محله ای ما اقتدا نمود و نماز خواند. بعد از خاتمه ای نماز خودرا به شیخ ( زیدالدین ) رسانید و خواب شب گذشته را برایش حکایت کرد. شیخ از پدرم پرسید چه موقع از شب این خواب را دیدی؟ پدرم گفت نزدیک صبح، شیخ ( زیدالدین ) اظهار کرد تعبیر خواب تو این است که خداوند به تو پسری خواهد داد که با شمشیر خود جهان را خواهد گرفت و دین اسلام را در سراسر جهان توسعه میدهد، زنهار که از تربیت آن پسر غفلت نکنی و بعد ازینکه متولد شد وادارش کن درس بخواند و خط بنویسد و قرآن را باو تعلیم بده. سال دیگر من متولد شدم و پدرم نزد امام مسجد رفت و با او راجع به اسم من مشورت کرد و امام گفت اسم پسرت را تیمور بگذار که به معنای ( آهن ) است.

پدرم میگفت روزی که من نزد امام مسجد رفتم که راجع به اسم فرزندم با او مشورت کنم وی مشغول خواندن قرآن بود و سوره ی شصت و هفتم قرآن را میخواند و باین آیه رسید( آیا نمیترسی که خدای آسمانها زمین را زیر پای تو بگشاید و بلرزه درآید ) کلمه (بلرزه درآید) در قرآن، بزبان عربی(تمور) میباشد و این کلمه در تلفظ، نزدیک است به کلمه ی (تیمور) و به همین جهت شیخ(زیدالدین) تیمور را برای اسم من انتخاب کرد. اولین چیزیکه از دوره کودکی بیاددارم صدای مادرم میباشد که روزی به پدرم گفت: این بچه چپ است و با دست چپ کار میکند.

لیکن بزودی معلوم شد که من نه چپ هستم نه راست بلکه با هردو دست کار میکردم و بعدها وقتی نزد اموزگار رفتم و شروع به درس خواندن کردم با هردو دست مینوشتم و پس از اینکه بسن رشد رسیدم با دو دست میتوانستم شمشیر بزنم و تیر بیندازم و امروز هم که هفتاد سال از عمر من میگذرد چپ و راست برایم فرقی ندارد.

وقتی مرا برای فراگرفتن سواد نزد آموزگار فرستادند، بقدری خورد سال بودم که نمیتوانستم روی لوح چوبی خود موم بمالم، درشهر ما و همچنین سایر شهرهای ماوراء النهر رسم این بود که یک گلوله از موم و یک لوح چوبی به شاگرد میدادند و باو می آموختند چگونه موم را ذوب کنند و بشکل یک ورقه ی نازک روی لوح چوبی قرار بدهد و آنگاه با قلم، روی موم بنویسد، فایده ای لوح مومی این بود که در مصرف کاغذ صرفه جویی میشد و شاگرد میتوانست بعد از هر مشق، موم را از روی لوح چوبی بردارد و دوباره ذوب کند و روی لوح قرار دهد و بنویسد و چون من نمیتوانستم این کار را بکنم مادرم لوح را درست میکرد. اولین آموزگار من مردی بود باسم(ملا علی بیگ) و مکتب خانه ای داشت واقع در مسجد محله ای ما، مکتب خانه ی او، هر روز، هنگام ظهر تعطیل میشد چون درآن موقع مومنین در مسجد میآمدند تا در نماز جماعت شرکت نمایند و ما که طفل بودیم چون نمیتوانستیم بی صدا باشیم حواس مومنین را پرت میکردیم. من چون خیلی کوچک بودم بعد از تعطیل مکتب خانه نمیتوانستم به خانه بروم مادرم و بعضی از اوقات یکی دیگر از سکنه ی خانه میآمدند و مرا به منزل میبردند.

تاریخچه ای مختصر از اندلس

موقعیت جغرافیایی اندلس

پادشاهی اسپانیا در اروپای جنوب غربی بین اقیانوس اطلس و مدیترانه، فرانسه و پرتغال واقع شده و قسمت اعظم شبه جزیره ایبری را به خود اختصاص داده است که  مساحت آن با جزایر قناری و بالئار بیش از506787 کیلومتر مربع است. اسپانیا بواسطه کوه های پیرنه از فرانسه و بواسطه جبل الطارق از آفریقا جدا شده است. در شمال غربی و جنوب شرقی آن اقیانوس اطلس قرار گرفته و در مغرب با کشور پرتغال همسایه است.

این کشور که ابتدا سرزمین ایبرها، باسکها و سلتها بود در سال 711 مورد حمله مسلمانان قرار گرفت و در قرون اولیه اسلامی مرکز یکی از تمدنهای اسلامی و در قرون 16 و 17 به قویترین کشور استعماری جهان بدل شد.

ورود اسلام به اسپانیا

مسلمانان طی دهه هاى نخست هجرى به شمال آفریقا رسیدند. آنها در شمال آفریقا و حوالى کوه هاى اطلس با مردمى صحرانشین رو به رو شدند که به بربرها معروف بوده و روحیه ای  سلحشور داشتند و زندگى خود را به سختى مى گذراندند. این افراد طی قرن ها نقش مهمى در تاریخ اسلام در آفریقا و اروپا ایفا کردند. اسلام آوردن بربرها به سختى صورت گرفت، اما هنگامى که آنها اسلام آوردند خود به یکى از عوامل گسترش و پیشرفت این دین تبدیل شدند. در سال 89 هجرى موسى بن نصیر از طرف ولید بن عبدالملک خلیفه اموى به حکمرانى کل آفریقا منصوب شد. موسى بن نصیر مردى کریم، شجاع و پرهیزکار بود. او پس از جنگهاى سخت بربرهاى شمال آفریقا را مطیع خود ساخت و با استفاده از آنها یک سپاه نیرومند تشکیل داد.

در سال 711 میلادی یک دسته از مسلمانان به رهبری طارق ابن زیاد و به دستور فرمانده کل آفریقا بخش اعظم اسپانیا را فتح کرده و قلمرو جدید خود را در اسپانیا اندلس نامیدند و شهر قرطبه را به عنوان پایتخت انتخاب کردند. این سپاه بیش از 20 هزار جنگجو داشت که از تنگه شمال مغرب گذشته و وارد اسپانیا شدند، این نقطه همان تنگه ای بوده که بعدها برای همیشه به نام فرمانده سپاه "جبل الطارق" نام گرفت.

چیکیده
سرزمین هندوستان در طول تاریخ، اغلب مورد تهاجم قرار گرفته و درهای هندوستان به روی مهاجمان مختلفی باز گشته و بیش از شش قرن زیر تسلط بیگانگان بوده است. به طور کلی هندوستان، بیش از پنج قرن (از اواخر قرن دوازدهم تا اوایل قرن هجدهم میلادی) زیر تسلط حاکمان مسلمان قرارداشت. سلسله ترکان غوری در سه قرن و پس از آن، سلسله مغولان تیموری بیش از دو قرن، حاکم هندوستان بوده   اند. سرانجام نیز زیرسلطه انگستان (از اواسط قرن نوزدهم تا اواسط قرن بیستم میلادی) قرارگرفت. این تحقیق درباره حکومت بابریان و پادشاهان آن بحث خواهد کرد.
واژگان کلیدی
 شبه قاره هند، امپراتوری، مغولان، بابریان.
مقدمه
شبه   قاره هند دارای سابقه تمدنی طولانی است و از روزگار دور، مرکز فرهنگ و هنر و علم به شمار می-آید. ویرانی‌های شهر«موهنجودارو»  که با حفاری‌های باستان‌شناسان در سال 1340قمری/1922میلادی در دره سند نمایان گردید، بهترین شاهد این مساله است.
این کشفیات نشان داد که سه هزار سال قبل از میلاد مسیح، هندوستان تمدنی پیش   رفته و بومی داشته است. از زمان حمله محمود غزنوی به هندوستان   ، مهاجمان یکی پس از دیگری وارد هندوستان شدند و مردم را به بیچارگی و بدبختی    کشاندند.
امپراتوری مغولان
 در این سلسله هفده نفر  به پادشاهی رسیدند که  شش نفراز آن   ها به نام   های بابر، همایون، اکبر، جهان   گیر، شاه‌جهان و اورنگ زیب، از امپراتورهای دیگر مقتدرتر بودند.
بابر   (932ق/1526م-937ق/1530م)
ظهیرالدین محمد بابر، از نوادگان «تیمورلنگ» مؤسس امپراتوری مغول در هند به شمار می   آید. نسب او به    طور کامل به این ترتیب است  بابر فرزند عمر شیخ میرزا   ، فرزند ابوسعید میرزا، فرزند سلطان محمد میرزا، فرزند میران شاه، فرزند امیر تیمور صاحبقران.  بابر در ششم محرم سال 888 قمری/1483میلادی،  در نیمه زمستان به دنیا آمد. زن   ها از خوش   حالی به دنیا آمدن پسر، بیرون دویدند تا تولد نوزاد پسر را به پدر و دیگران مژده دهند. پدر چون هیچ پسری نداشت و تنها صاحب دختری پنج ساله بود، بسیار خوش   حال گردید. نسل این نوزاد از طرف پدری   ، به تیمور و از طرف مادری به چنگیز می‌رسید. هنگام اسم   گذاری پدر گفت:« می   خواهم اسم پسرم را محمد بگذارم.» کسی گفت:« تنها محمد کافی نیست و پسرت لقبی هم داشته باشد» و لقب ظهیرالدین را برای پسر انتخاب کردند. ولی با این   که اسم پسر «محمد ظهیرالدین» شد، کسی وی را با این اسم صدا نمی   کرد. تاریخ نیز نام او به صورت بابر، ضبط کرده است؛ زیرا پدربزرگ مادری سبب شد تا اسم طفل «بابر» گردد. او که هفته   ای بعد از مراسم ولیمه، برای دیدن نوه پسری خود آمد، به پدر طفل گفت که نمی‌تواند نام محمد ظهیرالدین را ادا کند. به همین دلیل، نام او را ببر ‌گذارد. جالب این‌جاست که پدربزرگ حتی کلمه ببر را نیز نمی‌توانست درست تلفظ کند و آن را بابر تلفظ می‌کرد. این اسم روی طفل ماند و به بابر معروف شد.
در سال899 قمری/1493میلادی، پدر بابر شیخ میرزا، شبی در نوشیدن شراب افراط کرد و طوری شد که بامداد نتوانست از بستر برخیزد و زندگی را بدرود گفت. بابر در آن هنگام یازده ساله بود که بر تخت سلطنت نشست.  وی در نظم بی‌مثال بود؛ همت بلند داشت؛ در کشور   گشایی قدرت   مند و در حکومت-داری عالی به شمارمی   آمد خوش   دل و اهل فضل و ادب بود و در فنون موسیقی نیز استعداد بالایی داشت؛  شاعران و دانش   مندان را تربیت و تشویق می   کرد. او خودش دارای تألیفاتی است؛ مانند منظومه   ای در کلام و فقه حنفی به زبان ترکی و رساله   ای در عروض و بابر   نامه یا توزک   بابری که مشتمل زندگانی وی است و آن را نخست میرخان در سال 997 قمری/1589 میلادی با دستور اکبر   شاه به فارسی ترجمه کرد. بابر  به کسب ادب و دانش و به ويژه ادبیات فارسی علاقه‌مند بود و به فارسی شعر می‌گفت  وی هر    چند از نوادگان چنگیز و تیمور و خود نیز سردار بزرگی بود، اخلاق ملایمی داشت. نوشته‌اند که وی از پادشاهان نیکو   سیرت و کم‌نظیر تاریخ بوده است. بابر بعد از مرگ پدر، بسیار کوشید تا فتوحات را پیش برد. وی علی   رغم سن کم، تلاش   های متعددی کرد که در طی آن   ها بیشتر با ازبکان درگیر بود. او سه نوبت سمرقند را تصرف کرد، ولی هر بار پس از مدت کوتاهی، شهر را به سپاه ازبک تسلیم نمود. 

نقش ویتامین ها در بهداشت پوست

در دهه گذشته طیف وسیعی از محصولات بهداشتی و زیبایی پوست که حاوی ویتامین های مختلف هستند تولید شده است . هدف از استفاده این مواد ، بهبود ظاهر و زیبایی و حتی حفظ سلامتی پوست است .

نیاز برای رسیدن به نتایج قابل مشاهده و واقعی در پوست بر اثر استفاده از این مواد ، سبب شده تا این صنعت رشد قابل ملاحظه ای پیدا کند .

ویتامین ها چه هستند ؟

ویتامین ها مواد مغذی مورد نیاز انسان هستند که از طریق غذا وارد بدن انسان می شوند و برای حفظ سلامتی انسان ضروری هستند . چنین به نظر می رسد که استفاده از ویتامین ها به صورت موضعی برای پوست لازم است چون پوست شدیدا ً در معرض عوامل آسیب پذیری چون نور خورشید است . یکی از مهم ترین اثرات مفید ویتامین ها خاصیت ضد اکسیده شدن آن می باشد که برای جلوگیری از پیری مفید است . از طرف دیگر ویتامین ها می توانند باعث تحریک کلاژن سازی شوند و لایه شاخی پوست را نرم تر نمایند و از تیره شدن پوست جلوگیری کنند .

 ما در نظر داریم در این مبحث به ذکر خواص تعدادی از ویتامینها بپردازیم :

ویتامینA

سال ها از ویتامینAدر مواد آرایشی – بهداشتی استفاده می کردند اما در سال 1984 توسط « کلیگ من » اثرات جوان کننده ترتینوئین که یکی از مشتقات ویتامینAاست ، شرح داده شد. اثرات مفید ترتینوئین در تمام مقالات به اثبات رسیده است . اثرات بیولوژیکی این ماده سبب شده که این ویتامین به عنوان دارو شناخته شود و استفاده از آن در مواد آرایشی بهداشتی ممنوع و فقط با تجویز پزشک مصرف شود . رتینول یکی دیگر از مشتقات ویتامینA است که توسط صنایع آرایشی – بهداشتی به مواد آرایشی اضافه شده و سبب افزایش ضخامت لایه شاخی پوست و در نتیجه سبب رفع چین های صورت می شود .

ویتامین

C

ویتامینC نیز در آب ، محلول است و در میوه ها و سبزیجات تازه وجود دارد . این ویتامین اثر مهم ضد اکسیدکنندگی دارد و سبب تولید کلاژن می شود . این ویتامین به مواد آرایشی – بهداشتی اضافه می شود زیرا خاصیت ضد اکسیدکنندگی آن سبب رفع لکه های پوست و جلوگیری از پیری زودرس می شود و از طرف دیگر تولید ویتامینE را افزایش می دهد . این ویتامین سبب کاهش قرمزی پوست ناشی از آفتاب و نیز کاهش عوارض آفتاب سوختگی می شود . اثر ضد التهابی این ویتامین تأثیر مفیدی در درمان بیماری هایی چون اگزما و سپوریازیس دارد .

... ویتامینE

این ویتامین در چربی محلول است و در دانه های روغنی خشکبار و بسیاری از روغن ها یافت می شود . سال ها است که این ویتامین را به عنوان داروی ضد پیری می شناسند و در موارد آرایشی – بهداشتی استفاده می کنند . کاهش قرمزی ناشی از نور خورشید ، کاهش ورم آفتاب سوختگی از اثرات مفید آن است و کاهش قابل ملاحظه چین و چروک پوست در اثر استفاده موضعی آن ثابت شده است .

ویتامینK

این ویتامین در روده انسان تولید می شود و تولید آن نیاز به مصرف سبزیجات تازه دارد . این ویتامین برای انعقاد خون ضروری است اما استفاده از موارد موضعی آن در کاهش خون مردگی ناشی از ضربات و نور خورشید موثر است . این ویتامین همچنین در کاهش تیرگی زیر پلک که علت عروقی دارد نیز موثر می باشد .

نتیجه گیری :

اثرات مفید ویتامین ها در مواد آرایشی – بهداشتی ثابت شده است ، اما همانگونه که ذکر شد بعضی از اقلام این ویتامین ها دارو می باشند و چون استفاده غلط از آن ها سبب التهاب پوست می شود نحوه استفاده از آن باید توسط پزشک تجویز شود . هم چنین شکل های ساختمانی مختلفی از این ویتامین ها در صنایع آرایشی- بهداشتی استفاده می شود که ممکن است با شکل خوراکی آن تفاوت داشته باشد . بنابراین استفاده خودسرانه این ویتامین ها به صورت موضعی توصیه نمی شود ، مثلاً ممکن است حل کردن قرص خوراکی ویتامینC در آب و زدن آن به صورت ، نه تنها هیچ فایده ای نداشته بلکه به علت وجود مواد دیگری در آن قرص ها سبب ایجاد حساسیت شود . میوه های مختلف نیز در حالیکه دارای ویتامین های گوناگون هستند ، حاوی ترکیباتی می باشند که می توانند ایجاد حساسیت های پوستی کنند . بنابراین استفاده موضعی از عصاره میوه ها و یا حتی خود میوه ها اصلاً توصیه نمی شود .

در عین حال مصرف خوراکی انواع میوه ها ، سبزیجات تازه و خشکبار می تواند در حفظ سلامتی پوست و نیز جلوگیری از بروز لکه های صورت و بدن پیشگیری از پیری زودرس موثر باشد.

تغذیه و تندرستی

ویتامینها و املاح (1)

"  چگونه ویتامینها را دسته بندی می کنیم ؟  "

- ویتامین به چه معناست ؟ به دلیل اینکه تصور می شد ویتامینهای اولیه ای که کشف شدند از جنس آمین (Amin) هستند ویک ماده حیاتی (vital ) می باشند آنها را (vital amin) یا ویتامین نام نهادند .

ویتامینها کلا موادی هستند که در بدن به میزان کم موجود می باشند و در غذاها به میزانهای متفاوت وجود دارند . ویتامینها برای عملکرد طبیعی بدن ضروری اند و کمبود آنها موجب بروز بعضی عوارض وگاهی بیماری می شود . نامگذاری ویتامینها که 13 خانواده هستند باحروف الفبا صورت می گیرد .

ویتامینهای محلول در چربی : ویتامین A، ویتامینD ، ویتامینE و ویتامینK هستند و ویتامینهای محلول در آب : ویتامین های خانوادهB و ویتامینCهستند .

این تقسیم بندی اولیه بدلیل تفاوت در جذب ، عملکرد و ذخیره آنها در بدن و بر اساس قابلیت حل شدن در آب یا چربی می باشد . با پیگیری مطالبی که درآینده ، درباره ویتامینها ارائه خواهد شد ، اطلاعات بیشتری راجع به انواع آنها بدست خواهید آورد .

ویتامینها و املاح  (2 )

"  چرا دانستن اطلاعات کافی در مورد ویتامینها امری ضروری است ؟  "

با سلام دوباره ، در مطالب قبلی اطلاعات اولیه ای راجع به ویتامینها بدست آوردید . افزایش اطلاعات در این رابطه به شما کمک می کند تا بدانید آنچه مصرف می کنید چه فوائدی دارد . مثلا خیلی مهم است که  بدانیم میوه ای که مصرف می کنیم محتوی کدامیک از ویتامینهای ضروری بدن ماست و یا بدن ما به چه میزان از یک ویتامین خاص نیاز دارد ؟ یا اینکه شعارهای به کاررفته در تبلیغ مواد خوراکی چقدر با حقیقت تطابق دارد ؟

اگر یک عارضه خاص در شما ظاهر شد مثلا اگر گوشه لب شما زخمی پدید آمد ، دلیل آن چیست ؟ آیا می تواند در اثر کمبود یک ویتامین باشد ؟ راحت تر خواهد بوداگر ما با اطلاعاتی که در رابطه با ویتامینها بدست آورده ایم خودمان را درمان کنیم تا اینکه به یک پزشک مراجعه کرده و او با تجویز داروهای متفاوت درصدد حل مشکل ما برآید . گاهی یک مادر با دقتی که در کودک خود دارد و با اطلاعات ذهنی خود به راحتی می تواند وجود یک عارضه را در کودک خود حس کند ،  آنرا با یک متخصص در میان بگذارد و یا حتی خودش با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده ، آنرا درمان کند .

کمبود یک ویتامین مساله ساده ای به نظر می رسد ، زیرا راه درمان آن ، غذا است که ما هر روز با آن در تماس هستیم ، ولی گاهی عواقب جبران ناپذیری در پی دارد ، می توان از آن جمله کوری در اثر کمبود ویتامینA را نام برد .

ما می خواهیم با یک ارتباط صمیمی ، اطلاعاتی در این رابطه در اختیار شما خواننده محترم بگذاریم تا آرامش خیال شما را فراهم سازد  . پس منتظر مطالب دنباله دار ما در زمینه ویتامینهاباشید .

کارشناس تغذیه

تغذیه و تندرستی

ویتامینها واملاح

(ویتامینE)

ویتامینE ازجمله ویتامینهایی است که امروزه بحثهای زیادی درباره آن مطرح می شود.

اگر به ژورنالها یا سایت های تغذیه ای چونSubscrid @ Natrition News Focus.com مراجعه کنید مشاهده می کنید مطالب بسیاری در این رابطه وجود دارد که بعضا" شاید ضد ونقیض نیز باشد اما عملکرد اصلی ویتامین E چیزی روشن و واضح است که مختصرا شرح آن ارائه می گردد.

ویتامینE در سال 1920 به عنوان فاکتوری محلول در چربی وضد سقط جنین شناخته شد و نام علمی آن توکوفرولTocopherolاست. دلیل شهرت ویتامینE خاصیت آنتی اکسیدان آن است. که عبارتست از کاهش عوامل شیمیایی مخربی که دراثر استرسهای فیزیولوژیکی ومحیطی در خون بوجود آمده،این خاصیت در ویتامینE وC موجوداست ، پس از اینجا درمی یابیم که این ویتامین ارتباط زیادی بامحیط دارد. کسانیکه در مشاغل پر استرس فعالیت دارند، کسانیکه به بیماری های مزمن مبتلا هستند ویا دچار صدمات کلی شده اند از جمله افرادی هستند که، به این ویتامین توجه بسیاری نشان  می دهند. این ویتامین در عملکرد کلیه سلولها موثر است از اینرو کمبود آن عوارض زیادی را در پی خواهد داشت .

عملکرد ویتامینE چیست ؟

همانطور که بیان شد ویتامینE یک آنتی اکسیدان است.این ویتامین در لایه چربی دیواره سلول ودر داخل سلول قرار دارد واز بروز تخریب در دیواره سلول جلوگیری می کند . همین عملکرد ویتامینE است که از بروز تخریب داخل عروق وسکته های قلبی جلوگیری می کند ، کمبودهای غذایی بر ذخیره آن در بدن موثر است ؛ کمبود آن در بیماریهای قلبی بیشتر دیده شده است .

بررسی اثرات آنتی اکسیدانE دربسیاری از شرایط تخریبی چون پیری، آلودگی هوا، استرس های محیطی،سرطان، بیماری های قلبی ، آب مروارید، دیابت وعفونت در حال انجام است.

ویتامینE تنها توسط گیاهان تولید می شود.در برگها و دانه ها ، خصوصا" روغنهای گیاهی موجود است و میزان مورد نیاز روزانه آن دربدن 7 تا9 میلی گرم می باشد. بامصرف روزانه آجیل( البته در صورت تازه بودن ) ، روغن سبوس گندم، آفتابگردان، بادام، ذرت و زیتون می توانید میزان زیادی ویتامینE دریافت کنید. میزان مصرف از این مواد غذایی باید در حد نیاز باشد. مثلا" مصرف روزانه 2قاشق غذاخوری روغن آفتابگردان بدون اینکه حرارت ببیند نیاز شما را برآورده می سازد.از اینرو توصیه می شود برای تأمین ویتامین Eمورد نیاز درهر وعده غذایی سالادهای پرسبزی را همراه روغنهای آفتابگردان وزیتو ن  مصرف کنید.

اثرات کمبود ویتامینEدر اعصاب، عروق و اندامهای تولید مثلی مشخص می شود. البته 5 تا 10 سال طول می کشد تا ذخائر بدنی این ویتامین تمام شود وعلائم پایان یافتن ذخیره آن دربدن ،عدم پاسخگویی به محرک های محیط ،ضعف عضلات، عدم توانایی درحفظ تعادل واختلال در بینایی است البته کمبود در این حد در افرادی که مشکلات هضم وجذب چربی داشته باشند بروز می کند. ولی بطور کلی چون ویتامینE در حفاظت از غشأی سلول موثر است و در کبود آن در مراحل اولیه، جراحت های سریع پوست مشاهده می شود. این ویتامین درسقط جنین در رحم اثربسزایی دارد که در آزمایشات حیوانی نیزمشخص شده است.

امیدواریم اطلاعات لازم و مفیدی را در رابطه با این ویتامین مهم کسب کرده باشید.

پیگیر مطالب ما در بحثهای آینده باشید.

بارداری ، ویتامینها و مواد معدنی

دوران بارداری دورانی حساس با نیازهای خاص خود است . دورانی که سلامت جنین و مادر هردو درگرو پشت سر گذاشتن صحیح وبی خطر آن است ؛ آنچه مسلم است تغذیه اولین و یا حتی می توان گفت مهمترین عامل سلامتی مادرو نوزاد در دوران حاملگی است استفاده از منابع غذایی مختلف ، ویتامینها ومواد معدنی به مقدارمورد نیاز راهی است که می تواند ضامن سلامت نوزاد ومادرپس از تولد نوزاد باشد . به همین دلیل دراین مطلب خلاصه ای از مواد مورد نیاز و ضروری دردوران حاملگی ارائه می گردد:

ویتامین A

ویتامینA برای مقاومت در مقابل عفونتها، بهبود آکنه و آلرژی، بهبود بینایی، تشکیل مینای دندان، تشکیل مو و ناخن، کمک به تنظیم ترشحات غده تیروئید، سلامتی و لطافت پوست، ترمیم سریع پوست و مخاط بدن ضروری است. این ویتامین در فراورده های لبنی، روغن ماهی، جگر، کره، هویج، زردآلو، گوجه فرنگی، سبزیجات، کلم پیچ، زرده تخم مرغ، فلفل قرمز، سیب زمینی، کاهو، اسفناج و کلیه سبزیجات در حد متناسب موجود می باشد.

ویتامین B

برای درمان مشکلات چشمی و پوستی، رفع یبوست، تولید شیر، درمان عفونت، درمان خونریزیهای لثه، تکامل و بازسازی گلبولهای  قرمز خون، رفع استرس، رفع خارش، افزایش انرژی، کاهش میزان کلسترول، تنظیم قند خون و رفع تهوع ضروری است.

این ویتامین در جو پرک نشده ( کامل)، جوانه گندم در صورتیکه زیاد پخته نشود.حبوبات، آجیل و تخمه، جگر، گوشت گاو، ماء الشعیر، زرده پخته شده تخم مرغ، شیر، پنیر، قارچ ها، سبزیجات سبز، روغن ماهی، گلابی، سیب زمینی، موز و نان گندم سبوس دار موجود است.

ویتامین C

برای جذب آهن خون، استحکام و سلامتی بافتها، مقاومت در برابر عفونتها، محکم ساختن ساختمان جفت، بهبود شکستگی ها و زخمها، سلامت دندانها و لثه ها ضروری است.

این ویتامین در مرکبات ، میوه های حبه دار، سبزیجات، گیاهان خام زرد وقرمز، ( هویج، گوجه فرنگی، زردآلو، توت فرنگی، آبهای معدنی، پیاز،  سیب زمینی، هندوانه، فلفل قرمز و سبز موجود است.مصرف زیاد ویتامین   باعث اختلال درتولید ویتامینB12می شود که

برای ذخیره و تولید شیر ضروری است .

ویتامین D

برای جذب کلسیم و فسفر و محکم ساختن ساختمان استخوانها و رشد و سلامتی سیستم عصبی ضروری است.

این ویتامین در روغن ماهی، فراورده های لبنی، زرده تخم مرغ، جگروکره موجود است و با قرارگیری پوست در معرض نور آفتاب هر روز به مدت 10 دقیقه در بدن تولید می شود.

ویتامین E

برای بهبود جریان خون ، کنترل ساختمان عناصر، انعقاد خون و تولید فراورده های هورمونی در بدن ضروری است.

این ویتامین در بیشتر غذاها بخصوص جوانه گندم، تخم مرغ، حبوبات ، شیر، کدو تنبل، کره ، کاهو، کنجد، اسفناج و کلم بروکلی موجود است.

مواد معدنی

کلسیم

وجود این ماده برای تکامل و استحکام ساختمان استخوانها و دندانها در نوزاد ضروری است . از فوائد و اثرات دیگر این ماده  می توان ، کمک به انعقاد خون و نرمی ماهیچه ها را ذکر کرد.  نیاز به کلسیم در طی دوران بارداری و شیر دهی تقریبا دو برابر می شود. این ماده در ضمن نوعی آرامش بخش طبیعی نیز به شمار می آید. نیا ز به کلسیم در طی 4 ماه اول بارداری ضروری است و دریافت ویتامینD برای جذب کامل کلسیم لازم است.

این ماده در سبزیجات پر برگ سبز، گل کلم ، هویج، ماهی (بخصوص کنسرو ماهی ساردین و سالمون و استخوانهایش )، هندوانه، پرتقال، فرآورده های لبنی، زرده تخم مرغ، جو پرک نشده، صدف ماهی، حبوبات و بنشن در حد کافی وجود دارد.

آهن

این ماده غذایی ، برای تشکیل هموگلوبین به علت افزایش تعداد گلبولهای قرمز در طی دوران بارداری مورد نیاز است.

ویتامینC عامل مؤثری در جذب آهن است . در طی دوران بارداری نیاز شما به آهن دو برابر می شود که در این حالت پزشک برای شما آهن دارویی تجویز می کند. این ماده به مقدارزیاد  در زرده تخم مرغ پخته شده ، ساردین، جو پرک نشده، سبزیهای پر برگ سبز تیره مثل اسفناج، کشمش، هندوانه، حبوبات، گوشت قرمز، ریشه چغندر، ملاس تیره، جگر و میوه جات خشک مثل گردو و فندق موجود می باشد. کمبود آهن در بدن جنین باعث کاهش رشد و در بدن مادر باعث کم خونی می شود.

اسید فولیک

این ماده برای تکامل سیستم عصبی مرکزی کودک، ساخت DNA جهت بازسازی و رشد بافتها و تشکیل  گلبولهای قرمز ضروری است. نیاز به این ماده در طی بارداری دو برابر می شود. این ماده به وفور در سبزیجات پربرگ سبز خام و تیره ،  سبزیجات ریشه ای ، حبوبات ، شیر، قارچ، جگر، ماهی و آب پرتقال وجود دارد.

کمبود این ماده در بدن جنین باعث ایجاد بیماری اسپینابیفیدا که یک ناهنجاری ژنتیکی است، می شود .

در ارتباط با مصرف جگر که منبعی غنی از آهن و سایر ویتامینها از جمله ویتامینA است، متذکر می شویم که مصرف زیاد ویتامینA می تواند باعث ایجاد ناهنجاریهای در جنین شود، البته بهترین راه این است که خوردن جگر رابه هفته ای یک بار محدود کنید.

روی

این ماده معدنی برای رشد طبیعی مغز و اعصاب ضروری بوده و در تولید آنزیمهای مهم بدن نقش دارد. روی همچنین خاصیت ضد تهوع داشته، باعث درمان سریع بیماریها می شود ؛ روی از مواد معدنی ضروری  در دوران شیر دهی است . این ماده در جوانه گندم، غلات، دانه های گیاهی، پیاز و صدف وجود دارد.

نمک

در طی دوران بارداری به علت افزایش حجم خون و مایعات بدن ، نمک خون رقیقتر می شود ، لذا نمک نیز در حد معمول نیاز است و بهتر است که از نمک ید دار استفاده کنید.

          ویتامینها و املاح  (2 )

"  چرا دانستن اطلاعات کافی در مورد ویتامینها امری ضروری است ؟  "

با سلام دوباره ،

در مطالب قبلی اطلاعات اولیه ای راجع به ویتامینها بدست آوردید . افزایش اطلاعات در این رابطه به شما کمک می کند تا بدانید آنچه مصرف می کنید چه فوائدی دارد . مثلا خیلی مهم است که بدانیم میوه ای که مصرف می کنیم محتوی کدامیک از ویتامینهای ضروری بدن ماست و یا بدن ما به چه میزان از یک ویتامین خاص نیاز دارد ؟ یا اینکه شعارهای به کاررفته در تبلیغ مواد خوراکی چقدر با حقیقت تطابق دارد ؟

اگر یک عارضه خاص در شما ظاهر شد مثلا اگر گوشه لب شما زخمی پدید آمد ، دلیل آن چیست ؟ آیا می تواند در اثر کمبود یک ویتامین باشد ؟ راحت تر خواهد بوداگر ما با اطلاعاتی که در رابطه با ویتامینها بدست آورده ایم خودمان را درمان کنیم تا اینکه به یک پزشک مراجعه کرده و او با تجویز داروهای متفاوت درصدد حل مشکل ما برآید . گاهی یک مادر با دقتی که در کودک خود دارد و با اطلاعات ذهنی خود به راحتی می تواند وجود یک عارضه را در کودک خود حس کند ، آنرا با یک متخصص در میان بگذارد و یا حتی خودش با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده ، آنرا درمان کند .

کمبود یک ویتامین مساله ساده ای به نظر می رسد ، زیرا راه درمان آن ، غذاست که ما هر روز با آن در تماس هستیم ، ولی گاهی عواقب جبران ناپذیری در پی دارد ، می توان ازآن جمله کوری در اثر کمبود ویتامینA را نام برد .

ما می خواهیم با یک ارتباط صمیمی ، اطلاعاتی در این رابطه در اختیار شما خواننده محترم بگذاریم تا آرامش خیال شما را فراهم سازد . پس منتظر مطالب دنباله دار ما در زمینه ویتامینهاباشید .

تغذیه و تندرستی

ویتامینها و املاح

« ویتامین A »

به خاطر دارید که در مورد دسته بندی ویتامینها به دو گروه محلول در آب و محلول در چربی سخن گفتیم.

حال می خواهیم به معرفی ویتامینهایی که در دسته محلول در چربی قرار دارند بپردازیم.

یکی از ویتامینهای محلول در چربی، ویتامینA می باشد . مطمئنا شما نام آن را زیاد شنیده اید و شاید مطالبی راجع به آن مطالعه کرده اید . اکنون با معرفی ویتامینA متوجه خواهید شد که این ویتامین چیست و در بدن چه نقشی دارد؟

* ویتامینA از ترکیباتی بنام رتینوئیدها ساخته می شود که فرم های فعال ویتامینAهستند و در طبیعت به چند صورت موجود می باشند . بدین ترتیب ویتامین  Aنام کلی ترکیباتی است که بیشتر آنها می توانند به هم تبدیل شوند و اعمال مختلفی در بدن دارند.,Aیکی از ویتامینهایی است که در بسیاری از نقاط بدن نقش حیاتی دارد.

در طبیعت موادی به نام پیش سازهای ویتامینA وجود دارد که بتا کاروتن از آن جمله است. بتا کاروتن ترکیبی است که در بدن شکسته شده و به ویتامینA تبدیل می شود . این ترکیب نارنجی رنگ به وفور در هویج موجود است به همین دلیل است که خوردن هویج را برای بهبود دید چشم توصیه می کنند .

چون ویتامینA محلول در چربی است جذب آن در روده ها به هضم چربیها بستگی دارد از اینرو کسانیکه در هضم چربیها مشکل دارند مثل مشکلات صفراوی ، باید میزان بیشتری ویتامینA دریافت کنند.

بدلیل اینکه ، این ویتامین محلول در چربی است و قابلیت ذخیره شدن در کبد و بافتهای چربی را داراست و می تواند در زمان کمبود مصرف مورد استفاده قرار گیرد.

عملکرد ویتامینA چیست؟

ویتامینAیکی از ویتامینهای بسیار مهم است و در بسیاری از فعالیتهای حیاتی بدن نقش دارد. از آن جمله :

ویتامین Aدر رشد و نمو مؤثر است.

ویتامین Aدر کیفیت بینایی مؤثر است.

ویتامینAنقش اساسی در حفظ بافتهای مخاطی بدن (مثل لایه های مخاطی اندامهای گوارشی) دارد.

ویتامین Aدر دستگاه ایمنی بدن و در تولید مثل مؤثر است.

یک نکته قابل ذکر در مورد ویتامین Aاین است که ویتامینA در بدن بوسیله مواد حمل کننده پروتئینی منتقل و به مکانهای مورد نیاز ارسال می شود . در صورتیکه فردی  کمبود شدید پروتئین داشته باشد مثل کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید ، عوارض کمبود ویتامینAدر وی ظاهر می گردد.

در مطلب بعد ، در مورد مواد غذایی محتوی ویتامینA و عوارض کمبود آن صحبت خواهیم کرد

-  تغذیه وتندرستی

-  ویتامینها و املاح

ویتامین D

مطمئنا با نام ویتامین D آشنایی دارید و از بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان نیز مطالبی شنیده اید و  یا شاید تاکنون کودکان یا افراد بزرگسالی را دیده اید که پاهای هلالی شکل دارند ، دلیل آن چیست؟ آیا هلالی شدن پای افراد به سمت خارج یا داخل یک مسئله ژنتیکی است یا یک کمبود  تغذیه ای ؟ با توضیحاتی که در مورد ویتامینD داده خواهد شد این مساله روشن می شود.

ویتامینD را کالسفیرول گویند که از ویتامینهای محلول در چربی است و از راههای مختلفی به بدن می رسد. اصلی ترین راه تأمین ویتامینD برخورد نور ماوراء بنفش آفتاب و تغییرات پیش سازهای زیر پوستی است. این ویتامین از راه مواد غذایی حیوانی نیز تامین می شود ، در گیاهان نیز پیش سازهای تولید کننده ویتامینD موجود است .

پس می بینیم که این ویتامین مهم از راههای زیادی تامین می شود، قرار گرفتن در آفتاب مستقیم حتی به مدت 10 دقیقه در روز، نیاز بدن ما را تامین می کند . این مساله برای کودکان و سالمندان که در منزل نگهداری می شوند و افراد شب کار بسیار اهمیت دارد .

جذب این ویتامین بوسیله چربی ها صورت می گیرد و در خون توسط عامل حمل  کننده ویتامینD منتقل می شود ، از اینرو کسانیکه مبتلا به بیماریهای هضمی و جذبی چربی هستند باید به میزان دریافت ویتامین D و عوارض کمبود آن توجه بیشتری بنمایند.

عملکرد ویتامینD چیست؟

* نقش اصلی ویتامینD ، حفظ تعادل کلسیم و فسفر است .

* این ویتامین در تمایز سلولی تاثیر دارد.

رشد استخوانی ، استحکام استخوانها و دندانها ، سلامت استخوان در دوران کهنسالی و عدم ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان همه به دلیل تاثیر ویتامینD در حفظ تعادل کلسیم و فسفر است. ویتامینD ازیک سو موجب افزایش جذب کلسیم و فسفر از روده ها ، کاهش دفع از کلیه ها و کنترل متابولیسم در استخوان می شود و از سوی دیگراین ویتامین در رشد سلولهای استخوانی نیز مؤثر است . تاثیرآن در رشد سلولها ، به دلیل عمل آن در ترجمه ژنهای هسته سلول می باشد .

مطالبی که بیان شد میزان اهمیت و نحوه عملکرد ویتامینD را بیان می دارد. در مورد عوارض کمبود و میزان مورد نیاز بدن ، صحبت خواهیم کرد.

« تغذیه و تندرستی»

ویتامینها و املاح « ویتامین A » 2

ویتامینAدر چه مواد غذایی موجود است؟

این ویتامین به فرم اصلی اش فقط در مواد غذایی حیوانی موجود است. ویتامینA به مقدار زیاد در جگر وجود دارد. در تخم مرغ میزان محدودی از آن یافت می شوند و شیر و لبنیات منابع خوب ویتامینAهستند . پیش سازهای ویتامینA یعنی کاروتنوئیدها که در بدن به ویتامینA تبدیل می شوند، که در سبزیجات با رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج، در سبزیجات نارنجی رنگ مثل هویج و کدو حلوایی و میوه های به رنگ نارنجی مثل پرتقال و گرمک وجود دارد. بدین خاطر است که توصیه می شود حتماً در کنار غذا، سالاد سبزیجات ، سبزی خوردن ، سوپ سبزیجات یا سبزیجات پخته مثل سیب زمینی داشته باشید.

اما کمبود ویتامین Aچه عوارضی دارد؟

حتماً با این گفته آشنایی دارید که فردی می گوید «چشمم کم سو شده است یا در تاریکی خوب نمی بینم» و یا حتی خودتان احساس کرده اید زمانی که از نور زیاد به تاریکی وارد می شوید زمان زیادی طول می کشد تا اشیاء اطاق را ببینید. همه این موارد را می توان به کمبود ویتامینA ربط داد. از آنجا که یکی از نقش های اساسی ویتامینA در بینایی می باشد کمبود آن منجر به عارضه ای به نام شب کوری می شود.

ویتامینA در رشد نیز مؤثر است و کمبود آن منجر به اختلال در رشد استخوانها می شود. همچنین با کمبود آن ، ایمنی در برابر عفونت کاهش می یابد و کم خونی عارض می شود. به دلیل تأثیر آن در تولید مثل ، کمبود ویتامینA منجر به عدم رشد مناسب جنین و سقط خود به خود می شود.

به دلیل تأثیر آن بر حفظ بافت مخاطی در صورت کمبود آن بافتهای مخاطی بدن که دستگاه گوارش، تنفسی، ادراری و تولید مثل را از ورود میکروبها محافظت می کنند، تغییر شکل داده و بدن در معرض عفونت قرار می گیرد. در اثرکمبود ویتامین ، لایه مخاطی چشم حالت شفاف خود را از دست داده و در صورت ادامه کمبود دریافت، خصوصاً در کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید، کوری عارض می شود. که خوشبختانه در کشور ما کمبود تا این حد مشاهده نمی شود.

ممکن است با این مسأله برخورد کرده باشید که با لمس سطح بازو یا سطح ران احساس برجستگی های دانه مانند می کنید، این نیز یکی از علائم کمبود ویتامینA می باشد.

میزان طبیعی ویتامینA در خون افراد بالغ/Mgr  50– 40 است.

میزان مورد نیاز ویتامینA،روزانه/Mgr  1000–800است . برای تأمین این میزان ویتامینA، مصرف لبنیات کافی(دو لیوان شیر یا ماست هر روز) و مصرف جگر، تخم مرغ، گوشت گاو یا گوسفند کم چربیدر حد مورد نیاز (حدود 100grدر روز) و مصرف سبزیجات تازه(سالاد یا سبزی خوردن یک بشقاب کوچک) یا سوپ محتوی سبزیجات زیاد، نیاز روزانه شما را فراهم می کند.

اگر در مورد مسمومیت با ویتامینA مطالبی مطالعه کردید و یا نگرانی دارید باید بدانید که ویتامینA از جمله ویتامین هایی است که چون محلول در چربی است و در بدن ذخیره می شود مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت می کند ولیکن مصرف مواد غذایی محتوی ویتامینA عامل مسمومیت نیست بلکه عموماً مصرف میزان های دارویی به میزان 1000 برابر مورد نیاز موجب مسمومیت می شود. از اینرو اگر از قرص های ویتامینA و یا مکمل های ویتامینی مصرف می کنید لازم است طبق دستور توصیه شده عمل کنید. از عوارض مسمومیت با ویتامینA، خشکی لبها، خشکی بینی و چشمها، ریزش مو، خشک شدن و پوسته شدن پوست بدن، سردرد، تهوع و استفراغ است.در مادران باردار مسمومیت ، خطر نقص عضو جنین را بههمراه دارد.

پس بهتراست با مصرف میزان مورد نیاز از ویتامینA سلامت اندامهای بدنتان را حفظ کنید.

تغذیه وتندرستی

ویتامینها و املاح

ویتامینD 2

با سلام دوباره

در مطلب گذشته دانستیم که ویتامینD چیست و عملکرد آن چگونه است. حال می خواهیم بدانیم کمبود آن چه عواقبی را به دنبال دارد.

عوارض کمبود ویتامینD چیست؟ بیماری اصلی حاصل ویتامینD، راشیتیسم یا نرمی استخواناست . این بیماری در اثر کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوانها در کودکان است. این عوارض در استخوانهای اصلی و بلند رخ داده و فرد دچار درد و سستی عضلات می شود. به دلیل اینکه استخوانها دارای املاح کمتری هستند ، وزن را تحمل نمی کنند و انحنا می یابند. عوارض دیگر، تشکیل برجستگیهای دکمه مانند برروی ستون فقرات ، جمجمه بزرگ و سینه برجسته می باشد ، مچ دست و پا پهن می شود که از علائم اولیه و قابل تشخیص توسط رادیوگرافی است . این بیماری در کشورهای فقیر ، چین ، نیجریه و بنگلادش شایع است در ایران نیز موارد آن کم نیست ولی در سالهای اخیر به دلیل افزایش آگاهی والدین کمتر دیده می شود . در بزرگسالان کمبود ویتامینD عارضه استئومالاسی را در پی دارد . کاهش تراکم استخوانی موجب بروز دردهای شدید در قسمت کمر و پا می شود که بروز شکستگی سریع در استخوانهای دراز و ضعف عضلانی از عوارض آن است . دریافت ویتامینD به همراه کلسیم و فسفر، راه درمان این عارضه است .

استئوپروزیا پوکی استخوان یکی از بیماریهایی است که بسیاری از سالمندان خصوصا زنان بدان مبتلا می شوند در این بیماری استخوان از داخل تخلیه می شود و املاح استخوانی کاهش می یابد . عامل اصلی تاثیرگذار تغییرات هورمونی بدن است. در این بیماری میزان ویتامینD کاهش می یابد ولی درمان با ویتامینD تاثیر چندانی ندارد. تنها می توان توصیه کرد برای پیشگیری از ابتلا ، از دوران جوانی میزان کافی کلسیم و فسفربه همراه ویتامینD مصرف شود. میزان مورد نیاز ویتامین Dدریک فرد بالغ 10میکروگرم است . میزان نیاز در کودکی خیلی بیشتراست و با افزایش سن در دوران پیری نیز نیاز فرد بالا می رود .

منابع غذایی ویتامینD بیشتر منابع حیوانی است

روغن کبد ماهی غنی ترین منبع آن است .

ویتامینD به میزانهای متفاوت درکره ، زرده تخم مرغ ، خامه و جگرموجود است .

برای تامین ویتامینD توصیه می شود از منابع غذایی دریایی مثل تن ماهی های مختلف حداقل دوباردر هفته مصرف شود .

به امید سلامت روزافزون شما

تندرستی  و تغذیه

« ویتامین D و عملكرد عضلات » 3

دریافت ویتامینD و كلسیم موجب افزایش قدرت و هماهنگی عضلات ، در افراد بالای 65 سال می شود .

ضعف عضلات در بسیاری از سالمندان موجب عدم توانایی در راه رفتن می شود آنان گاهی حتی قدرت بلند شدن از صندلی را ندارند . دلیل عمده ناتوانی عضلات سطح پائین ویتامین Dاست . در صورتیكه میزان هیدروكسی ویتامینD در خون كمتر از 50 نانومول در لیتر باشد، عضلات هماهنگ عمل نمی كنند و با میزان كمتر از 30، قدرت عضلات كاهش می یابد و فرد دچار ناتوانی می گردد.

از آنجا كه اغلب افرادبهمیزان ناكافی ویتامینD از غذا دریافت می كنند ، باید در مقابل آفتاب قرار گیرند تا از این طریق ویتامینD در زیر پوست بدن آنها تولید گردد . قرار گرفتن در برابر آفتاببه طور مستقیم ( نه پشت شیشه ) و به مدت20 دقیقه در مناطق صورت و دستها كافی است .

توصیه می شود افرادی كه مبتلا به ضعف عضلات هستند،میزان هیدروكسی ویتامینD خون خود را مورد آزمایش قرار دهند و در صورتیكه مبتلا به كمبود شدید شده باشند

تغذیه و تندرستی

- ویتامینهاو املاح

" ویتامین " B2

درادامه بحث ویتامینها ، امروز به معرفی ویتامینB2 از گروه ویتامینهای محلول درآب می پردازیم :

نام دیگرویتامینB2*ریبوفلاوین است . دلیل انتخاب این نام ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است ، در حالیکه خود  آنها ، نمی دانند این عارضه می تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .

اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی برروی ویتامینB1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر ازB1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های زرد رنگ راB2 نامیدند . درواقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیررا نگهداری در پاکتهای چند لایه می دانند این است که، از تخریبB2 در برابر نور جلوگیری می کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می شود .

B2 همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می گردد . ویتامینB2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم .

·عملکرد ویتامین B2در بدن چیست ؟

ویتامینB2 زمانی فعال می شود که مولکول فسفر دریافت کند واین قابلیت را پیدا نماید که در فعالیت های مهم سوخت ساز بدن عمل کند .B2 در فعال شدن ویتامینB3 و  B6 نیز دخالت دارد . از اینرو پیشنهاد می کنیم نام آنرا " ویتامین نخود هر آش " بگذاریم چون در بسیاری از اعمال حیاتی بدن و فعالیت دیگر ویتامینها تأثیر دارد . در بدن ما تبدیلB2 به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به غده تیروئید می باشد . از اینروافرادی که مبتلا به گواتر هستند و تیروئید کم کار یا پرکار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشندو از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش می یابد :

·میزان مورد نیاز این ویتامین3/1میکروگرم در روز است .

·حتما افراد بسیاری را دیده اید  که دچارزخم در گوشه دهانباشند ، یازبانشان متورموسرخ شده باشد و یالبهایشان ترک خورده باشد . اینها همه از علائم کمبود ویتامینB2 است .

·درمراحل اولیه در صورتیکه فرد 1 تا 2 ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می شود؛ یعنی اثرات او به صورت حساسیت به نور، اشکریزی چشمها و سوزش و خارش چشمها ، بروز می کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می شود و فرد نمی تواند دهانش را به راحتی باز کند، زبان فرد ارغوانی رنگ، متورم و دردناک می شود البته همه این علائم با هم بروز نمی کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می شود . از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می شود .کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد  از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .

منابع غنی این ویتامین کدام اند ؟

·این ویتامین به میزان زیاد درشیر و محصولات لبنی موجود است .

·جگربهترین منبع ویتامینB2 است .

·مخمر آب جو نیز از منابع غنیB2 است

·این ویتامین درگوشت وتخم مرغ هم وجود دارد .

·درسبوس گندم و در بسیاری ازسبزیجات از جمله اسفناج موجود است .

در صورتیکه شما روزانه 2 لیوان شیر یا ماست مصرف کنید و در طول روز غذای تهیه شده با گوشت ( گوشت قرمز، مرغ و ماهی) یا تخم مرغ مصرف نمایید و از نان سبوس دار مثل نان سنگک تغذیه کنید ، مطمئن باشید میزانB2 مورد نیاز بدن شما تأمین شده است. نیاز به این ویتامین در بارداری افزایش می یابد پس به خانمهای باردار توصیه می شود از منابع غنی این ویتامین یعنی جگر ، ماءالشعیر و شیر با چربی متوسط بیشتر از زمان قبل از بارداری مصرف کنند تا نیاز جنین رانیز تأمین نمایند . این نیاز بیشتر ، با مصرف 1 لیوان شیر اضافه یا 100 گرم گوشت اضافه در روز تأمین می شود . میزان نیاز به این ویتامین در شیردهی از بارداری هم بیشتر است . در دوران شیردهی توصیه می شود برای جلوگیری از اضافه وزن ، بیشتر از منابع گیاهی مثل سبزی خوردن، اسفناج، سالاد سبزیجات و ماءالشعیر برای تأمین B2مورد نیاز ، مصرف شود .

به امید سلامتی شما